Chiến hạm Mỹ Maine cập cảng Havana vào năm 1897, khi Cuba đang đấu tranh giành độc lập, tách khỏi thực dân Tây Ban Nha. Vụ nổ làm chìm tàu USS Maine vào năm 1898 là ngồi nổ cho cuộc chiến tranh Tây Ban Nha - Mỹ, qua đó Mỹ giành quyền kiểm soát Cuba. Ảnh: history.navy.mil
Năm 1902, Cuba giành được độc lập. Tuy nhiên, Washington vẫn can thiệp vào công việc nội bộ của Havana cho tới năm 1934. Tướng Fulgencio Batista (trong ảnh) thực hiện một cuộc đảo chính và lãnh đạo Cuba trong hai nhiệm kỳ 1940–1944 và 1952–1959, mở ra thời kỳ hợp tác chặt chẽ giữa Washington và Havana, khi số nhà đầu tư Mỹ vào Cuba gia tăng nhanh chóng. Ảnh: Gopipix
Fidel Castro (trái) năm 1952 dẫn đầu một cuộc nổi dậy bất thành chống lại chế độ độc tài Batista. Năm 1953, ông Castro cùng Ernesto "Che" Guevara (phải), tiến hành một cuộc chiến tranh du kích nhằm hạ bệ Batista. Ảnh: AP
Năm 1959, Cách mạng Cuba thành công, Fidel Castro trở thành nhà lãnh đạo của Cuba. Cùng năm đó, ông gặp Phó Tổng thống Mỹ Richard Nixon, trong một chuyến thăm không chính thức tới Washington. Ảnh: UPI
Ông Nixon sau đó viết rằng Mỹ cố gắng đưa ông Castro đi theo "đúng hướng". Những tấm biển dựng lên tại cảng Miami trong ảnh nhằm trấn an Mỹ về chính quyền mới ở Havana. Ảnh: GRAF
Tuy nhiên, ông Castro năm 1960 đã tiến hành quốc hữu hóa hàng trăm doanh nghiệp Mỹ ở Cuba. Vào tháng 12 cùng năm, Mỹ phá vỡ mối quan hệ ngoại giao và áp lệnh cấm vận kinh tế với Cuba, vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay.
Mỹ năm 1961 tiến hành nỗ lực bất thành nhằm xâm chiếm Cuba ở Vịnh Con lợn. CIA huấn luyện lực lượng những người Cuba lưu vong, cùng với sự hỗ trợ của quân đội Mỹ để tấn công, lật độ chính quyền ông Fidel Castro.
Kế hoạch được tiến hành vào tháng 4/1961, chưa đầy ba tháng kể từ khi Tổng thống John F. Kennedy lên nhậm chức. Quân đội Cuba đánh bại đội quân lưu vong trong vòng ba ngày. Trong ảnh là một nhóm tù binh do Mỹ huấn luyện bị binh lính của ông Castro bắt giữ vào tháng 4/1961. Ảnh: Three Lions
Khủng hoảng tên lửa Cuba nổ ra vào tháng 10/1962, khi Havana cho phép Liên Xô xây dựng các căn cứ trên nước mình để triển khai một số tên lửa đạn đạo hạt nhân tầm trung, có khả năng đánh trúng đa số các mục tiêu trên đất Mỹ.
Động thái này xảy ra sau sự kiện Hoa Kỳ triển khai tên lửa Thor IRBM trên đất Vương quốc Anh vào năm 1958 và tên lửa Jupiter IRBM trên đất Italy và Thổ Nhĩ Kỳ năm 1961. Tổng cộng có hơn 100 tên lửa do Mỹ chế tạo có khả năng đánh trúng Moscow bằng đầu đạn hạt nhân.
Cuộc khủng hoảng được xem là một trong các vụ đối đầu chính trong Chiến tranh Lạnh và thường được xem là khoảnh khắc mà Chiến tranh Lạnh tiến gần nhất đến bờ vực của một cuộc xung đột hạt nhân. Mỹ đã xem xét đến việc tấn công và phong tỏa Cuba bằng quân sự.
Hình ảnh trên được Bộ Quốc phòng Mỹ công bố vào ngày 3/11/1962, minh họa một căn cứ tên lửa đạn đạo tầm trung tại La Grande Sagua, Cuba. Ảnh: AP
Khủng hoảng kết thúc vào ngày 28/10/1962 khi Tổng thống John F. Kennedy và Tổng thư ký Liên Hiệp Quốc U Thant đạt được thỏa thuận với lãnh đạo Liên Xô Nikita Khrushchev.
Liên Xô chấp nhận tháo bỏ và đưa vũ khí tấn công về nước, còn Mỹ đồng ý sẽ không bao giờ xâm chiếm Cuba và thỏa thuận ngầm là sẽ rút các tên lửa Jupiter khỏi Thổ Nhĩ Kỳ.
Trong hình là thời điểm ông Castro thăm Moscow vào năm 1963, với tư cách là khách mời của lãnh đạo Liên Xô vào thời điểm đó, Nikita Khrushchev. Ảnh: BBC
Cuba năm 1980 mở cửa bờ biển, cho phép bất cứ ai cũng có thể rời đi với giấy thông hành. Gần 125.000 người Cuba đã chạy sang Mỹ. Trong hình là người tị nạn Cuba rời cảng Mariel đến Key West, Floria, Mỹ. Ảnh: AP
Cuba và Mỹ năm 1994 từng ký một thỏa thuận nhập cư theo đó hai bên tạo điều kiện cho việc di cư của người dân Cuba tới Mỹ diễn ra một cách "an toàn, hợp pháp và có trật tự". Tuy nhiên, các cuộc đàm phán này đã bị gián đoạn vào năm 2003, dưới thời tổng thống Mỹ George W. Bush và vụ công dân Mỹ Alan Gross bị Cuba kết án 15 năm tù.
Năm 1996, hai máy bay Cessna Skymasters của Mỹ bị máy bay MiG-29UB (trong ảnh minh họa) của không quân Cuba bắn rơi. Washington thắt chặt lệnh trừng phạt thương mại với Havana. Ảnh: Militaryfactory
Một cậu bé Cuba 6 tuổi có tên Elian Gonzalez được cứu sống ngoài khơi bờ biển Florida sau khi thuyền chở cậu và mẹ mình bị lật. Elian Gonzalez trở thành tâm điểm của một "cuộc chiến" đòi quyền giám hộ khi người chú và người thân ở Miami muốn em ở lại Mỹ, trong khi người cha và chính phủ Cuba muốn đưa cậu bé về nước.
Gonzalez trở thành biểu tượng của căng thẳng Mỹ và Cuba, và cuối cùng được đưa về Havana để đoàn tụ với cha vào tháng 6/2000.
Trong ảnh, một nhân viên nhập cư Mỹ đang bế Gonzalez ra khỏi nhà ông chú của mình ở Miami vào tháng 4/2000. Ảnh: AP
Quan hệ Mỹ - Cuba càng xấu đi vào năm 2002, khi một quan chức Mỹ cáo buộc Cuba cố gắng phát triển vũ khí sinh học. Tuy nhiên, cũng có những nỗ lực để xây dựng lại mối quan hệ giữa hai nước.Trong ảnh, cựu Tổng thống Mỹ Jimmy Carter (trái) và ông Castro đến thăm một sân vận động bóng chày ở Havana vào năm 2002. Ảnh: Reuters
Vào năm 2008, cả hai quốc gia đều có lãnh đạo mới, Chủ tịch Raul Castro kế nhiệm ông Fidel, và ông Barack Obama ngồi vào ghế tổng thống, thay thế ông George W Bush. Ông Obama năm 4/2009 nới lỏng hạn chế đi lại tới Cuba. Hai nhà lãnh đạo khiến những người xung quanh ngạc nhiên khi bắt tay tại lễ tang của cựu Tổng thống Nam Phi, Nelson Mandela năm 2013. Ảnh: Reuters
Cuba hôm 17/12 thả nhân viên cứu trợ Mỹ Alan Gross (trong ảnh), người đã ngồi tù ở Cuba 5 năm qua vì nhập khẩu công nghệ bị cấm và cố gắng thiết lập dịch vụ Internet bí mật cho người Do Thái Cuba, đổi lại Mỹ thả ba điệp viên tình báo trong "Nhóm 5 người Cuba" bị kết tội do thám và xâm nhập các căn cứ Mỹ.
Các quan chức Mỹ cho biết chính quyền Obama sẽ khởi động các cuộc đàm phám về bình thường hóa quan hệ giữa hai nước trong vài tuần tới. Ảnh: ABC News
Tại cảng Havana năm 2014, liên kết lịch sử giữa Havana với Moscow và Washington được tượng trưng bằng một chiếc xe cổ của Mỹ lái qua một chiếc tàu chiến từ thời Liên Xô. Ảnh: AFP
Phương Vũ (tổng hợp)