11 du khách đến từ các nước Australia, Hà Lan, New Zealand, Anh... cùng tham gia một buổi hủy nổ bom mìn tại hiện trường của dự án Phục hồi môi trường và khắc phục hậu quả chiến tranh (RENEW), do Quỹ viện trợ nhân dân Na Uy (NPA) tài trợ. Chương trình tham quan là sáng kiến giữa RENEW/NPA Vietnam và Mạng lưới khách sạn Backpackers Việt Nam.
RENEW được báo có 4 vật liệu nổ gồm 2 quả M79, 1 quả đạn cối 60 mm và 1 quả lựu đạn từ thời Pháp tại ruộng đậu của một nông dân ở thôn Bích Giang, xã Cam Hiếu, huyện Cam Lộ. Từ đầu năm đến nay, RENEW thực hiện 900 nhiệm vụ, phát hiện và xử lý an toàn 2.700 vật liệu nổ chiến tranh.
Hố chứa vật liệu nổ được đào giữa ruộng, có biển cảnh báo. Để tham gia, khách phải tuân thủ quy trình an toàn khi đi vào khu vực hủy nổ và mọi di chuyển theo sự chỉ dẫn của đội trưởng.
Từ khoảng cách hơn 200 mét, sau tiếng đếm 3, 2, 1… Liz, nữ du khách đến từ Australia trực tiếp kích hủy số vật liệu nổ ở trên. “Vụ nổ diễn ra nhanh hơn suy nghĩ của tôi rất nhiều. Chuyến đi giúp tôi hiểu hơn về những gì còn sót lại sau một cuộc chiến. Đây là một chuyến tham quan rất đặc biệt và lý thú”, Liz chia sẻ.
Trong khi Leal cũng đến từ Australia cho hay: “Những gì được học và được dạy khác hẳn với thực tế tham quan. Tôi cảm thấy sốc khi tận mắt chứng kiến cuộc sống của người dân vẫn bị đe dọa bởi bom mìn dù chiến tranh kết thúc rất nhiều năm”.
Sau vụ hủy nổ, nhiều vị khách mân mê trên tay mảnh của các quả đạn. Chỉ ít phút trước chúng còn là vũ khí sát thương, nay được giữ làm lưu niệm, có bạn trẻ gọi vui “socola Việt Nam”.
Trong hành trình, khách còn đến thăm Trung tâm trưng bày hoạt động khắc phục hậu quả bom mìn đặt tại phường Đông Lễ, TP Đông Hà. Theo anh Nguyễn Thành Phú, cán bộ phụ trách trung tâm, đây được xem là bảo tàng chuyên đề bom mìn và khắc phục hậu quả đầu tiên ở Việt Nam, hoạt động từ 8/2011.
Trung tâm rộng 600 m2 với nhiều khu chức năng trưng bày bom mìn đặc trưng được sử dụng trong chiến tranh ở Việt Nam và nỗ lực của chính quyền, quân đội và các tổ chức phi chính phủ nước ngoài “làm cho Quảng Trị an toàn hơn”, giúp người xem hình dung bức tranh tổng quan về bom mìn.
Những chuyến tham quan đưa thông tin về hậu quả chiến tranh và nỗ lực khắc phục đến với nhiều người, nhất là du khách quốc tế. “Nhiều người nghĩ rằng 40 năm sau chiến tranh thì không còn bom mìn. Thực tế việc hủy nổ diễn ra hàng ngày và tai nạn bom mìn vẫn luôn đe dọa người dân”, anh Phú nói. Chuyến tham quan khoảng 3 tiếng đồng hồ này không mất phí, không chỉ đưa lại những trải nghiệm mới mà còn có những đóng góp cho cộng đồng.
“Sau khi về nước, một số du khách tổ chức quyên góp, gây quỹ và thông qua RENEW đã giúp đỡ nhiều nạn nhân bom mìn tại Quảng Trị. Người hưởng lợi cuối cùng từ chuyến tham quan chính là người dân địa phương”, anh Phú nói.
Từ tháng 4/2013, RENEW tổ chức các chuyến tham quan hủy nổ thực địa cho du khách ngoại quốc mang đến những trải nghiệm khác biệt về hậu quả chiến tranh và quá trình khắc phục. Đến nay, đã có 73 đoàn khách với khoảng 10-15 thành viên/đoàn tham gia loại hình du lịch đặc biệt này.
Hoàng Táo