Bên căn nhà sàn cặp bờ sông Chung Thăng (nhánh sông Hậu), ông Phan Văn Đon ở xã Phú Hội, huyện đầu nguồn An Phú, tỉnh An Giang ngao ngán: "Lũ năm 2010 nước lên tới đây nè, chớ đâu có thấp gần 2 m như bây giờ. Lũ không có, thanh niên xứ này bỏ đi miền Đông làm mướn gần hết rồi".
Đến ngày 10/10, mực nước đầu nguồn ở miền Tây rất thấp, trên sông Tiền chỉ đạt 2,70 m, sông Hậu 2,31 m, đều chưa đạt báo động một.
Trên cánh đồng xã lũ Thường Thới Hậu A, huyện Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp mực nước thấp, tôm cá không nhiều nên chỉ có vài người đánh bắt, khác với không khí tấp nập mấy năm lũ đẹp.
Chuyên gia Lê Thị Xuân Lan cho biết, trong những ngày đầu tháng 10, mực nước có dâng cao lên đôi chút là do ảnh hưởng của triều cường kết hợp với những trận mưa gần đây ở khu vực Tây Nguyên và Nam Lào.
Triều cường đang rút nên mực nước ở đầu nguồn sông Tiền và sông Hậu cũng giảm dần. Cuối tuần này đến giữa tuần tới, sẽ có đợt triều cường mới, cộng với nước từ thượng nguồn về muộn làm mực nước đầu nguồn nhích lên và đạt đỉnh mùa nước nổi ở mức 3,2 m tại Tân Châu.
Sau nhiều giờ đặt dớn (bẫy cá), ông Trần Văn Ứng ở huyện Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp, ra thăm chỉ được mớ cá linh non ít ỏi.
Ngay trong vùng đệm vườn quốc gia Tràm Chim (Đồng Tháp) cũng rất ít cá tôm. "Nhiêu đây là ít rồi. Chứ mấy năm nước về mạnh, cá trong vùng đệm này nhiều lắm, thả lưới một hai giờ là gỡ đầy một thau, mất cả buổi trời. Một người giăng lưới kiếm khoảng 100 kg cá một ngày là bình thường. Năm nay lũ kém nên tôi chỉ kiếm được 5-7 kg cá một ngày", nông dân này cho biết.
Trước đây, mùa nước nổi mang lại nguồn thu hàng nghìn tỷ đồng từ cá tôm cho người dân An Giang, Đồng Tháp. Nhưng nay nước không về, nhiều người đặt lú hàng giờ vẫn về tay không.
Anh Huỳnh Văn Giang ở xã An Phú, huyện Tịnh Biên, tỉnh An Giang tranh thủ sửa lại những cái lọp hồi năm trước để đem ra ruộng nước bẫy cua đồng kiếm thêm thu nhập. "Mấy ngày nay, nước về chút đỉnh nhưng cá tôm ít lắm, cua cũng vậy. 250 cái lọp này mỗi ngày đêm chỉ kiếm 10 kg cua đồng, bán được hơn 150.000 đồng", anh Giang nói.
Các năm trước có lũ, mỗi ngày các vựa cua, ốc bươu ở huyện biên giới An Phú, tỉnh An Giang thu mua 10-12 tấn, cung ứng cho thị trường TP HCM, miền Đông và cả Hà Nội. "Năm nay cua, ốc rất ít, chỉ 3-5 tấn mỗi ngày, hàng chủ yếu từ Campuchia về", chủ vựa cho biết.
Bông súng đồng - loại rau đặc sản ngày càng ít đi khi lũ không về miền Tây.
Bông điên điển - đặc sản mùa lũ cũng trở nên ít ỏi và giá khá cao, tại các chợ 40.000-50.000 đồng một kg.
Ở vùng Tây sông Hậu, không có lũ, chuột sinh sôi đã cắn phá nhiều diện tích lúa Thu Đông khi vừa ngậm sữa. Nhiều lão nông lo lắng chi phí sản xuất vụ lúa Đông Xuân tới sẽ tăng nhiều vì ruộng đồng không được bồi đắp phù sa, không có lũ tháo chua rửa phèn, tiêu diệt mầm bệnh, sâu bọ gây hại...
Giám đốc Sở Nông nghiệp tỉnh Hậu Giang Nguyễn Văn Đồng nói: "Lũ không về, cũng không có phù sa. Nhiều cánh đồng hàng năm xả lũ nhưng nay khô hạn, nông dân đốt đồng được. Điều này chưa từng xảy ra".
Ông Đồng lo ngại mặn sẽ xâm nhập vào sớm hơn và đề nghị Bộ Nông nghiệp tổ chức hội thảo chuyên sâu về việc miền Tây không có lũ để đánh giá cụ thể, xác đáng các tác hại, nguy cơ cũng như giải pháp ứng phó lâu dài.
Cửu Long