Bãi xử lý rác thải Thiên Cầm thuộc thị trấn Thiên Cầm (huyện Cẩm Xuyên, Hà Tĩnh) có diện tích 3 hécta, được đầu tư từ năm 2005, thuộc sự quản lý của Hợp tác xã Dịch vụ và sinh thái Thiên Cầm. Bãi rác có chức năng thu gom, vận chuyển và xử lý rác thải không nguy hại trên địa bàn huyện và các vùng lân cận. Tháng 9/2015, bãi rác đóng cửa sau khi nhà máy xử lý rác mới ở xã Cẩm Quan đi vào khánh thành.
Xung quanh khu vực này có khoảng 3.000 hộ dân sinh sống. Ông Nguyễn Đình Kỷ, Chủ tịch UBND thị trấn Thiên Cầm cho biết, tháng 5/2015, người dân phát hiện xe chở chất thải màu đen về chôn trong bãi rác nên báo chính quyền. Lực lượng chức năng đã giữ người và phương tiện để làm rõ. Chủ xe thừa nhận rác thải này có nguồn gốc từ Công ty TNHH Gang thép Hưng Nghiệp Formosa (Khu kinh tế Vũng Áng, thị xã Kỳ Anh).
Thời điểm đó nhà chức trách phát hiện 7 khối chất thải được chủ Hợp tác xã tự ý chôn lấp ở mương nước và giữa bãi rác. Ông Nguyễn Giang Hà, Phó chủ nhiệm hợp tác xã dịch vụ và sinh thái Thiên Cầm cho hay chất thải đó là bùn bánh, từ các xưởng xử lý sinh hoạt của Formosa. Hợp tác xã có làm hợp đồng vận chuyển 3 chuyến với công ty này, mỗi chuyến khoảng 5 tấn, chi phí 2,8 triệu đồng mỗi chuyến. Từ đó tới nay, hợp đồng được dừng lại. Ông Hà trích dẫn văn bản của Chi cục Bảo vệ môi trường (Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Tĩnh) rằng các mẫu bùn đều được Viện Công nghệ môi trường - Viện hàn lâm khoa học và công nghệ Việt Nam xác nhận có giá trị thấp hơn ngưỡng nguy hại tính theo nồng độ ngâm chiết và đây không phải chất thải nguy hại.
Chủ tịch UBND thị trấn Thiên Cầm đánh giá việc chôn lấp chất thải của Hợp tác xã sinh thái Thiên Cầm là sai phạm. Một năm trước, chính quyền đã gửi mẫu lên Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Cẩm Xuyên để đưa đi xét nghiệm, giải đáp thắc mắc cho người dân tuy nhiên tới nay chưa có hồi âm.
"Chúng tôi có giấy đăng ký kinh doanh dịch vụ môi trường đô thị, nếu xét nghiệm các chất thải này là nguy hại, đơn vị sẽ kiện Formosa vì giao không đúng nguồn thải, đơn vị chỉ biết làm theo hợp đồng và kết luận của Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Tĩnh", Phó chủ nhiệm Hợp tác xã dịch vụ và sinh thái Thiên Cầm nói và dẫn văn bản do ông Đặng Bá Lục, Chi cục trưởng Cục bảo vệ môi trường Hà Tĩnh ký để khẳng định mình không sai.
Từ thời điểm phát hiện tới nay hơn một năm, chất thải bùn đen vẫn nằm dưới những lớp rác gồm bao bì, chai nhựa. Khi dùng xẻng xới lên, chất thải bùn đen bốc mùi hôi và hắc. "Chúng tôi rất bất an và lo lắng khi nguồn chất thải từ các nhà máy công nghiệp được chôn lấp tại đây. Khu vực này đông dân cư, chất thải ngấm vào lòng đất sẽ ảnh hưởng tới nguồn nước, từ đó gây ra những tác hại vô hình về sức khỏe", một người dân nói.
Từ ngày đóng cửa, bãi rác Thiên Cầm vốn được chứng nhận đạt tiêu chuẩn, nay trở nên ô nhiễm. Khu vực ao sinh học để xử lý chất đầy bao bì, nguồn nước đục ngầu.
Ông Nguyễn Văn Toàn, Phó phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Cẩm Xuyên thông tin, Phòng có nhận được mẫu yêu cầu xét nghiệm từ phía thị trấn Thiên Cầm, tuy nhiên theo chức năng thì rất khó khăn để làm. "Chúng tôi dựa vào văn bản có xác nhận từ Chi cục bảo vệ môi trường Hà Tĩnh là các mẫu chất thải không nguy hại, do đó không gửi mẫu ra Bộ Tài nguyên và Môi trường để phân tích", ông Toàn giải thích sự chậm trễ công bố cho chính quyền thị trấn Thiên Cầm biết.
Cách bãi rác gần một km là bãi biển Thiên Cầm, nơi hàng ngày có nhiều du khách về tắm biển. Nhà chức trách huyện Cẩm Xuyên đang lo ngại sự việc tự ý đổ chất thải này sẽ ảnh hưởng đến hoạt động du lịch biển.
Trước đó chiều 11/7, Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Tĩnh cùng đoàn liên ngành đã lập biên bản với Công ty môi trường đô thị thị xã Kỳ Anh về việc tự đào hố rộng khoảng 300 m2, sâu một mét chôn lấp khoảng 100 tấn chất thải của Formosa tại trang trại ở thôn Hoàng Trinh (phường Kỳ Trinh). Bộ Tài nguyên và Môi trường cùng nhà chức trách Hà Tĩnh đã vào hiện trường để kiểm tra, lấy mẫu phân tích với tinh thần "làm đến cùng, ai làm bậy sẽ xử lý".
