Theo Science Alert, khác với biến đổi gene (GMO), kỹ thuật trực tiếp kết nối các gene từ các sinh vật khác (như vi khuẩn) với cây trồng để tạo ra các đặc điểm theo ý muốn, như kháng sâu bệnh, chọn giống là quá trình diễn ra chậm hơn. Nông dân phải chọn giống và nuôi trồng các loại cây theo thời gian. Tới nay, nhiều loại cây ăn trái và lương thực đã khác rất xa so với tổ tiên của chúng.
Đây là bức vẽ dưa hấu vào thế kỷ 17 của Giovanni Stanchi, khác rất xa so với dưa hấu ngày nay.Từ mặt cắt của quả dưa có thể thấy cấu trúc bên trong nó gồm có 6 phần hình tam giác xoáy. Tuy có ý kiến nghi ngờ rằng có thể đây là dưa chưa chín hoặc bị khô, nhưng nếu quan sát màu đen của hạt thì có thể thấy đây là bức vẽ dưa đã chín. Ảnh: Wikimedia Commons
Theo thời gian, con người đã tạo ra giống dưa hấu có phần thịt quả màu đỏ tươi, như trên hình, thậm chí là có cả giống dưa hấu không hạt. Ảnh: Scott Ehardt/Wikimedia
Chuối có thể bắt đầu được trồng cách đây 7.000 tới 10.000 năm, ở khu vực mà ngày nay là Papua New Guinea. Chúng cũng được trồng cả ở Đông Nam Á. Chuối ngày nay có gốc gác từ hai loài chuối hoang, Musa acuminata và Musa balbisiana như trong hình. Giống chuối này ít thịt, có hạt cứng. Ảnh: Wikipedia
Chuối ngày nay. Ảnh: Domiriel/Flickr Creative Commons. Chuối ngày nay, với hình dạng dễ cầm nắm bằng tay, vỏ có thể bóc được. So với tổ tiên, chúng có hạt nhỏ hơn rất nhiều, thơm ngon và nhiều dinh dưỡng hơn.
Cà tím hoang. Ảnh: Botanic Stories
Trong suốt lịch sử, cà tím có nhiều hình dạng và màu sắc khác nhau, như trắng, xanh, tím, vàng. Chúng được trồng sớm nhất ở Trung Quốc. Giống cà tím nguyên thủy có gai ở cuống hoa.
Cà tím ngày nay. Ảnh: YoAmes/Flickr
Quá trình chọn giống đã loại bỏ phần gai, cho chúng ta các quả cà tím lớn hơn, thuôn dài, màu tím, có thể thấy ở mọi nơi bán rau củ.
Cà rốt hoang. Ảnh: Genetic Literacy Program
Cà rốt được biết đến trồng sớm nhất ở Ba Tư và Tiểu Á, vào khoảng thế kỷ thứ 10. Ban đầu, thân chúng có màu tím hoặc trắng với phần rễ nhỏ, chia nhiều nhánh như trên hình. Phần màu tím sau đó biến đổi thành màu vàng.
Cà rốt ngày nay. Ảnh: TTL media/Shutterstock.com
Nông dân đã cải tạo loại cà rốt rễ nhỏ, trắng có mùi nồng, hai năm ra hoa một lần thành loại cà rốt rễ màu cam ăn được, thu hoạch hàng năm vào mùa đông.
Ngô cổ. Ảnh: Living Crop Museum
Ví dụ điển hình nhất về quá trình chọn giống. Giống ngô ngọt Bắc Mỹ được tạo ra từ loại cây teosinte gần như không thể dùng làm thực phẩm. Ngô tự nhiên như trên hình bắt đầu được con người trồng vào khoảng năm 7.000 trước Công nguyên, có vị giống khoai tây sống phơi khô, theo giáo viên hóa học James Kennedy.
Ngô ngày nay. Ảnh: Rosana Prada/Flickr
Ngày nay, bắp ngô to hơn bắp ngô 9.000 năm trước khoảng 1.000 lần, dễ trồng và bóc vỏ. Nó chứa 6,6% đường, so với chỉ 1,9% của ngô cổ, theo Kennedy. Sự thay đổi này bắt đầu vào khoảng thế kỷ 15, khi người châu Âu bắt đầu trồng ngô.
Đào tự nhiên, năm 4.000 trước Công nguyên. Ảnh: James Kennedy
Đào tự nhiên bắt đầu được người Trung Quốc trồng khoảng năm 4.000 trước Công Nguyên, phần thịt quả ít, có vị sạn như đất, hơi mặn, chua, ngọt kết hợp, theo Kennedy.
Đào ngày nay. Ảnh: James Kennedy
Sau hàng nghìn năm chọn giống, đào ngày nay to hơn 64 lần, nhiều nước hơn 27% và ngọt hơn 4 lần.
Nguyễn Thành Minh